تاریخ معماری جهان (1) : معماری اکوتکدر معماری معاصر ، تغییراتی که با توجه به معیارهای زیست اقلیمی و پایداری
پدید می آیند ، هر روز اهمیت بیشتری می‌یابند. سخن از پایداری در معماری
را می توان به تصور و طراحی ساخت و سازهای آینده تعبیرکرد ، آن هم نه تنها
با پایداری فیزیکی ساختمان ، بلکه با پایداری و حفظ این سیاره و منابع
انرژی آن . به این ترتیب اینگونه به نظر می رسد که می توان پایداری را بر
طبق الگویی تصورکرد که درآن منابع و مصالح دردسترس ، بیش از هدر دادن یا
نادیده گرفتن شان ، با کارایی بیشتری به کارگرفته شوند . به طورخلاصه منظور
از اکولوژی یا بوم شناسی ساختمان این است که بر قابلیت ساختمان برای تلفیق
عوامل محیطی و جوی ، و تبدیل آنها به صورت کیفیت های فضایی و آسایش و فرم ،
تمرکز گردد.
هدف
از معماری اکو- تک ( اکولوژی + تکنولوژی ) علاوه بر استفاده حداکثر از
عوامل طبیعی و محیطی به همراه فن آوری روز ، بالابردن سطح کیفیت زندگی برای
آیندگان است .
معماری اکوتککاربرد روز افزون و گریز ناپذیر
تکنولوژی صنعتی و سپس تکنولوژی الکترونیک موجب شد که گروهی از معماران و
شهرسازان در پی یافتن راه حلهایی برای آشتی دادن تکنولوژی پیچیده با طراحی و
مسائل محیطی باشند . به همین سبب کاربرد تکنولوژی پیچیده وکم توجهی به
مسائل محیطی درطراحی و احداث فضاهای معماری و شهری چندان دوام نیاورد و به
ویژه پس از مسئله بحران انرژی ، موضوع هماهنگ سازی فضای معماری با محیط
طبیعی مورد توجه قرارگرفت و معماری اکوتک به تدریج جایگزین معماری های تک
گردید .
نحوه و چگونگی استفاده از تکنولوژی بالادرهماهنگی با محیط
طبیعی در همه انواع بناها یکسان نبوده و نخواهد بود ، در برخی بناهای مهم و
شاخص معماری و شهری ، گاه از آخرین ابداعات فنی استفاده می شود به گونه ای
که به نظر می رسد استفاده از آن روشها برای کشورهای در حال توسعه در دوره
معاصر چندان مقدور نیست ، اما تجربیات کشورهای اروپائی در برخی از زمینه
ها به ویژه درمورد بعضی از بناهای کوچک مانند واحدهای مسکونی می تواند
بسیار سودمند باشد .
معماری اکوتک وفن آوری پیشرفتهبیان و ابزار
دستاوردهای علمی و فنی ، همواره از وظایف معماری مدرن بوده است .
مدرنیستهای اولیه نظیر لوکوربوزیه و گروپیوس ، به فن آوری به مثابه نیرویی
که تغییر را موجب می شود ، توجه می کردند و بنابر همین ملاحظات بود که
انسان آن را در معماری از آن خود ساخت و مورد ستایش قرارداد .
“تولید
فرآیندهای صنعتی منطقی به صورت ساخت و سازهای ساختمانی ، منجربه محیطهای
خنثی ، انعطاف پذیر و بی مصرف شده و درکل به صورت سبکی پیچیده و مبهم
درآمده است . خوشبختانه حساسیت در برابر چنین وضعیتی ، روابط گسترده تر
ازجمله ساخت مکان ، تفاهم اجتماعی ، مصرف انرژی ، شهرسازی و آگاهی زیست
محیطی را به وجودآورده به طوری که امروزه اکوتک را در برابر های تک
قرارداده است .
نکته تعیین کننده دیگر در مورد این رویکرد خاص ،
تعامل خلاق بسیاری از رشته های تا پیش از این نیمه وابسته به هم است . برای
نمونه مهندسی ساختاری و تأسیسات ، مصالح ساختمانی ، علوم کامپیوتری و
زیست محیطی به نوعی معماری انجامیده است که دامنه وسیع تری از تجربیات
گوناگون را در اختیار ما می گذارد که تا پیش از این هرگز ممکن نبود ؛ ونیز
نوعی معماری که می تواند با نیازهای متغیر جامعه معاصر سازگار شود .
ریچاردراجرز ، که می توان از او به عنوان یکی از معماران آگاه و بصیر امروز
نام برد ، می گوید : ” خلق معماری که فناوری جدید را در برداشته باشد ،
مستلزم گسستن از ایده جهان ایستای افلاطونی است ؛ جهانی که باشیء متناهی
عالی ای بیان می شود ، که نه چیزی را می توان به آن افزود و نه از آن جدا
کرد . واین برداشتی است که از آغاز تا به امروز بر معماری تسلط داشته
است .
به هر حال روابط معمارانه ، اجتماعی و فن آورانه از نوعی معماری
با عنوان معماری اکو-تک خبرمی دهد ، که طیف گوناگونی از ساختمانها را
دربرمی گیرد .
در برخی کتابها ، اینگونه ساختمانها را با عنوان های بیان
ساختاری ، مجسمه سازی بانور ، صرفه جویی در انرژی ، واکنش های شهری ، ساخت
اتصالات ، و نمادگرایی شهری دسته بندی و معرفی کرده اند . یکی از وجوه
مشترکی که در میان تفسیر وتوجیه این نوع معماری میتوان به آن اشاره کرد ،
این است که معماری و فناوری می توانند از هم یاد بگیرند .
تکنولوژی به مثابه ضرورتی در معماری
تکنولوژی
نوین به اضافه روشهای جدید فروش ، انبوه فراوانی از روشهای ساختمانی جدید و
مصالح جدید را به میدان آورده است . معماران که انسانهای روبه رشد بوده و
طبق روال محض طبیعت ، نسبت به موج مدهای جدید به منظور روشن شدن راههای
نوین حساس می باشند ، انتخاب راههای نوین را بر راههای کهنه ترجیح داده اند
. درستی بسیاری از این انتخابات عملاً به اثبات رسیده است ، و خیلی از
آنها هم از نظر ساختمانی ، ازنظر زیبائی نما و یا از نظر بالا بودن هزینه نگهداری
با ناکامی قرین بوده اند . وانگهی هیجان ناشی از نوآوری برای مدتی ، خاطر
طراحان را از جنبه های کیفی کار منحرف می نموده است . حال این وضع در حال
بازگشت به حالت تعادل است . در معماری هم ، مانند ریاضیات در زمینه کشف
معانی و ایجاز گفتنی بسیار است . تکنولوژی ، نه ارباب معماران و نه بازیچه
دست آنهاست بلکه فقط در خدمت آنها می باشد .
